Misdaden tegen de menselijkheid
Bij oorlogsmisdaden spreekt men van misdaden tegen de menselijkheid. Moet dit niet zijn: misdaden tegen de mensheid? Het lijkt me dat menselijkheid een emotie is. Kan je misdaden plegen tegen emoties? (vraag van 44-jarige man op www.ikhebeenvraag.be)
Het correcte begrip is wel degelijk 'misdaden tegen de menselijkheid'. De verwarring is ontstaan doordat deze tijdens het Neurenbergproces (1945-46) gesmede begrip, het proces van de overwinnaars van WO-II tegen de verliezer, voorgezeten door de Amerikanen, Russen en Fransen. Het nieuwe juridische begrip luidde 'crimes against humanity', 'crimes contre l'humanité'. En humanity/humanité betekent in het Nederlands zowel mensheid als menselijkheid; vandaar de verwarring bij de vertaling. In de Duitse tekst van de notulen van dit proces heeft men het wel degelijk over 'Menschlichkeit'.
Waarom 'menselijkheid'? In de 18de, 19de eeuw groeide het inzicht dat oorlog des mensen is, altijd zal bestaan. Vanuit dit besef of aanvaarding kon men overgaan tot regulatie van oorlog, afspraken maken over wat wel en niet aanvaardbaar was, bepalen wat niet kon, onmenselijk is. Zoals folteren of burgers bestoken. Dit werd uitgewerkt op de conventies van Genève. En resulteerde uiteindelijk, op het International Military Tribunal te Neurenberg, in het begrip 'misdaden tegen de menselijkheid". Je kunt het een beetje cynisch stellen: oorlog mag, daar is niks aan te doen, maar je moet daarbij wel menselijk blijven en de ander, de tegenstander als mens blijven behandelen.
Waarom is misdaden tegen de mensheid een verkeerde term? Door ze zo te noemen plaats je (gewild of ongewild) de daders buiten de mensheid, ze worden gedemoniseerd, ontmenselijkt. Impliciet zit daar ook de connotatie in dat wij niet-daders wel mens zijn, anders zijn, nooit tot zo'n misdaden in staat zouden zijn.
Menselijkheid is geen emotie, het is een ethische houding, een kwaliteit, humaniteit.
(augustus 2008)