Mensen zijn meer waard
De reacties op een zoveelste geval van zinloos geweld (bestaat er zoiets als zinvol geweld?) liegen er opnieuw niet om. Zie het zijn allochtonen! Zie het gaat om racisme! Veiligheid, controle, harder optreden! Een jeugdgevangenis, de wet Le Jeune herzien, meer politie, meer repressie - terwijl criminologisch vast staat dat dat niet werkt. Kardinaal en burgemeester beleren ons dat we moeten (blijven) tussenkomen - terwijl sociologisch onderzoek uitwijst dat hoe meer toeschouwers, hoe kleiner het individuele verantwoordelijkheidsgevoel en hoe kleiner de kans dat iemand iets onderneemt. Grote openbaarheid is voor wie hulp verwacht vaak een nadeel.
We bestrijden symptomen, stellen te weinig vragen over diepere maatschappelijke oorzaken. Samen op de bus die 'maatschappij' heet, verwachten we van de chauffeur, de 'overheid', dat onze reis, ons leven, ongestoord verlopen mag. De bus zelf, de maatschappelijke structuur, wordt niet in vraag gesteld.
Progressieven zwijgen als vermoord. Vooruit, niet achteruit gaan. Mogelijk verkijken we ons in staat van opwinding, met alweer verkiezingen voor de deur, op statistisch gezien niet helemaal uitzonderlijke gebeurtenissen. We hebben er het raden naar, ook de media zijn over hun toeren. Maar hier en nu is belangrijk dat het onveiligheidsgevoel aanzwelt, het Vlaams Belang aan belang wint en een extreemrechtse maatschappij om de hoek loert.
Tijd voor 'links' om de hoofden bij mekaar en de handen uit de mouwen te steken, een kat een kat te noemen, ook al hebben 'we' niet meteen oplossingen. Tijd om vragen te stellen bij jongeren - want dat is tegenwoordig de rode draad - die blijkbaar noch naar school, noch aan de slag moeten. Goed, het zijn maar minderheden, maar ze hangen hele dagen rond in stations, winkelstraten, uitgaansbuurten. Machteloze consumenten, terwijl machteloosheid en consumentisme relatief makkelijk tot frustratie en erger kunnen leiden. Veel groter, veel vervaarlijker is het bijna onopgemerkte, want sociaal aanvaarde machtsmisbruik, dat van échte machthebbers en structuren - diepere oorzaken die, in het beste geval, alleen wetenschappelijk bestudeerd worden. Eigenlijk gaat het niet om allochtoon of autochtoon, jong of oud, maar wel om lusteloos- en werkloosheid, zinloos- en waardenloosheid. Mensen zijn meer waard.
Er is iets mis met de 'bus' die we dagelijks nemen. Een maatschappij die kerngezonde jongeren (en ouderen) jarenlang geld toestopt zonder daarvoor een tegenprestatie te verwachten, terwijl er talloze jobs open staan - dat is alleen goed voor massaconsumptie. Een maatschappij die totale permissiviteit en de totale ontplooiing van de consument in plaats van de mens als hoogste waarde predikt - kweekt egocentrisme ('Nu ik!', een slogan van de Lotto) en onverdraagzaamheid aan, en dat vergt offers. Een samen-leving waarin vrije meningsuiting (het 'puta madre' op de T-shirt van één van de jonge daders) doorgaat voor vrijheid van meningsuiting (een recht waar voorwaarden aan kunnen gekoppeld worden) - dat is koren op de molen van extreemrechts.
Neen, een oplossing heb ik niet in pacht. Wel weet ik dat je een maatschappij niet kunt verbeteren door er een kazerne, een politiestaat van te maken. Wel weet ik dat het hoog tijd is om de maatschappij, consumentisme en onredelijke permissiviteit in vraag te stellen. Breng jongeren (en ouderen, maar dit is een toekomstgericht stuk) tolerantie en burgerschapszin bij. En a.u.b. niet door holocaustonderwijs, want vergeleken daarmee verdwijnt wat hier en nu gebeurt in het niets.
Naschrift
De redactie van De Standaard liet de slotzin weg en veranderde de titel in 'Tijd om vragen te stellen bij sommige jongeren'. Op die manier werd mijn opiniestuk ingepast in het met de stroom meegaand denken en aanvoelen van de redacteur van dienst, zeg maar onschadelijk gemaakt. Want, al heb ik het ook over rondhangende jongeren, ik onderstreep dat het noch om jong of oud, noch om allochtoon of autochtoon gaat. Het gaat om de maatschappij zelf en overheden die,zwaaiend met een verschrikkelijk verleden, wegkijken van het heden.
Opiniebladzijden, de media, maken maar een bepaalde selectie publiek van wat wordt aangeboden. En het gepubliceerde wordt vaak aangepast aan het medium (zijn boodschap, teneur) door middel van even onbewuste als goed bedoelde weglatingen, herformuleringen en alternatieve titels. De media zijn niet zelden meer opiniemaker dan diegenen die ze aan het woord laten
