Zinvol leven
De zin van je leven dien je zelf te zoeken maar hoe pak je dat aan? Na de dood van mijn geliefde broer weet ik niet meer waar ik mee bezig ben. Wat is de zin van dit alles, wat doe ik hier? (vraag van een vierentwintigjarige vrouw op www.ikhebeenvraag.be, januari 2010).
Een dierbaar iemand verliezen, iemand waarvan je zielsveel hield, is zowat het ergste wat een mens overkomen kan. Er wordt, er is, een stuk van je 'ik' weggesneden, je bent nog maar deels jezelf of jezelf ten dele. Geen wonder dat mensen zich zeker dan afvragen wat ze hier op deze aardkluit doen en uitrichten, wat de zin van dit alles is, waar ze (nog) mee bezig zijn - zingevingvragen dus. Eigenlijk beleef je dan, denk ik, een periode van dubbele rouw, eerst en vooral omwille van de verloren dierbare, maar ook omdat je jezelf voor een stuk dood voelt, iets in jou stikt, sterft. Alles lijkt zinledig en... zinloos. Een troost kan zijn - ook al zul je daar in den beginne tegen revolteren - dat rouw geleidelijk overgaat, samen met het benauwende gevoel van zinloosheid. Leven, het leven neemt het weer over.
En zo komen we bij het tweede deel van uw vragen terecht. Zingevingvragen. Het woord zegt het: zin geven. Mensen geven zelf, al dan niet in groep, zin aan hun - en elkaars - leven. Puur biologisch gezien, of van op zeer grote afstand gezien, heeft het individuele leven alleen zin als je ander leven verwekt en/of anderen helpt overleven, helpt in leven houden. Maar door (of 'dankzij') hun groot abstraheervermogen willen mensen meer dan de meeste andere biologische wezens: het eigen, individuele bestaan moet meer dan louter biologisch zin hebben. Velen lossen dat op door zich bij anderen aan te sluiten, via een (al dan niet met anderen gedeeld) geloofssysteem dat hen overstijgt en liefst ook de dood een hak zet. Dit kan maar hoeft geen religieus geloofssysteem te zijn. Ook ideologieën, kunstbeoefening, of een in voortdurende vooruitgang gelovende wetenschap zijn geloofssystemen. Ook het geloof, het streven of de illusie de wereld na je dood voor je nakomelingen als een betere plaats achter te laten dan je hem gevonden hebt, is zingevend.
In strikte zin heeft het leven, behalve puur biologisch, geen (hogere) zin. Die geef je er zelf aan; die moet je er zelf aan geven, al dan niet samen met één of meerdere anderen. Eigenlijk kun je met een boutade stellen dat het leven geen zin heeft, maar dat je er zin moet in hebben (of - terug - krijgen). En dat kan op velerlei manieren, zoals we dagelijks rondom ons kunnen waarnemen. Het leven moge dan zinledig zijn, zinloos is het allesbehalve.
