Voor een informatieve en kritische VRT
Gealarmeerd door de bij de VRT aangekondigd besparingen en het daarmee gepaard gaande banenverlies, hebben velen een opiniestuk ondertekend waarin het belang van een sterke openbare omroep voor de democratie wordt onderstreept. Dat belang is ook voor mij duidelijk, maar die tekst kon ik helaas niet mee ondertekenen. De auteurs gaan er omwille van de goede zaak immers zomaar van uit dat de VRT een sterke openbare omroep IS. Een omroep die "open communiceert", "vrij is van elke dwang door belangengroepen, met een zo breed mogelijke participatie van alle betrokkenen". Een omroep die "correcte informatie verstrekt over alle maatschappelijke, economische, wetenschappelijke, sociale en culturele ontwikkelingen die in binnen- en buitenland de levenskwaliteit van de burgers kunnen beïnvloeden" en zodoende "de burgers in staat stelt zich een oordeel te vormen over deze ontwikkelingen en de impact ervan op het individu en op de samenleving juist in te schatten". De overheid maakt dit soort openbare omroep, onafhankelijk en niet commercieel, mogelijk. Zo zou het moeten, ja; maar dat is driewerf helaas niet het geval.
Natuurlijk, als de nood hoog is, sluiten de rangen zich. Rond behoud, ook al hebben veel ondertekenaars hun vragen bij de kwaliteit en de onafhankelijkheid (van belangen en belangengroepen) van onze openbare omroep. Geen woord dus over de almaar verder gaande verkleutering van die omroep, de tot infotainment gedegradeerde televisiejournaals, vol nodeloze herhalingen, boordevol ongevallen, branden, moorden, grieppandemieën en politici die zonder veel weerwerk hun waar aan de kijker mogen brengen. Kritische reflectie en inzicht zijn tamelijk uitzonderlijk geworden; de functie van de media als waakhond van de drie traditionele machten en machthebbers lijkt vergeten, zoals ook de zorg om en de informatie over een wereld die Vlaanderen en België overstijgt. Een brand in Luik, de toerekeningsvatbaarheid van een jonge moordenaar, een tractor die fietsers verplettert, de zwangerschap van een Vlaams (of desnoods Waalse) tennisster, de lancering van een Vlaming in de ruimte of van een nieuwe VRT-serie - het krijgt allemaal oneindig veel meer aandacht dan de bijna 1,4 miljoen Irakezen die sinds het begin van de oorlog tegen hun land zijn omgekomen (tegenover circa 4000 Amerikanen), de duizenden kinderen die dagelijks van honger sterven of hoe we met zijn allen bezig blijven onze planeet naar de vervuilende verdoemenis te helpen. De onbedoelde fabricatie van een collectieve identiteit.
De besparingen die de openbare omroep bedreigen zouden een gelegenheid kunnen en misschien zelfs moeten zijn om ook stil te staan bij het te kort schieten van de VRT als openbare omroep. Zou het kunnen dat het steeds kleinere verschil met commerciële zenders er mee voor verantwoordelijk is dat besparingen zich lijken op te dringen? In ruil voor behoud van centen en jobs de meerwaarde creëren die nu als gerealiseerd en bedreigd wordt voorgesteld. Jobs behouden, zeker, maar deze VRT? Dus laat ons ook een debat voeren over de zo noodzakelijke informatieve en kritische functie van een commercieel en politiek onafhankelijke openbare omroep.
