Kinderen van daders

De Israëlische psycholoog Dan Bar-On, wiens ouders in 1933 Duitsland waren ontvlucht om zich in Palestina te vestigen, keerde in 1985 naar Duitsland terug om een vijftigtal kinderen van het Derde Rijk te interviewen. Dertien gesprekken met zonen en doch­ters van SS'ers werden verba­tim uitge­schreven en aan elkaar geregen door beden­kingen, aarzelingen, speculaties en niet gestelde vragen. Dat leverde een te lang uitge­spon­nen, te verhalend en te subjectief boek op. De vraagge­sprekken met kinderen van vooraanstaande (maar anoniem gehouden) SS'ers leveren wel verscheidene be­klemmende passages op. Maar dit onderzoek voegt weinig toe aan onze kennis over de psychologie van daders van de genocide. Voordien onder­scheiden ze zich door­gaans niet van de norm, nadien worden ze niet aantoonbaar gekweld door schuldgevoe­lens.

De kinderen van de daders heeft het de nodige moeite gekost om in het reine te komen met de rol van hun vaders. De Duitse con­spiration du silence over de massa­moord, tijdens en na de oorlog, was daar zeker niet vreemd aan. De meesten hadden veertig jaar na datum hoe dan ook een bepaald evenwicht gevon­den en wilden dat niet verliezen. Bij sommigen maakten de interviews wat los, ze begon­nen zich kwellende vragen te stellen en degelij­ker te infor­meren.

Bar-On besluit optimistisch dat ze, net als kinde­ren van slachtoffers, worden ge­kweld door schuldge­voelens. Hij veron­achtzaamt daarbij het feit dat deze kinde­ren van SS'ers zich vrij­willig voor zijn onder­zoek meldden en ­waar­schijnlijk niet representatief zijn voor de hele groep.

In 1987 verschenen reeds enkele studies met een gelijkaardige aanpak: Peter Si­chrovsky, Schuldig geboren en Dötte von Westernhagen, Die Kinder der Täter.

 

Dan Bar-On – Legacy of Silence, Cambridge/Mass-London, Harvard University Press,1989, 338 blz.

Gepubliceerd in Streven, 1992