Hardleerse media | Van alle tijden

Het is u vast ook al opgevallen: de ‘klassieke’ gevestigde media, kranten en tijdschriften, televisie en radio, zetten zo goed als nooit een (deels) fout bericht recht. Veel media achten zich kennelijk onfeilbaarder dan de paus (een dogma uit 1870).

Nu heeft het merendeel der mensen behoorlijk wat moeite om een fout(je) toe te geven. Is er een directe benadeelde persoon dan zegt men doorgaans ‘sorry’, daarbij vergetend dat om verontschuldiging wordt gevraagd, dat je ze niet kunt dicteren. Zijn er geen direct betrokkenen dan verzinnen velen allerhande zelfrechtvaardigingen. Dat is jammer, want ook al kan de fout soms niet hersteld worden, er valt wel uit te leren.

Journalisten zijn ook maar mensen, ook zij willen geen gezichtsverlies lijden. Maar hier geldt dat hoe groter het bereik, de status en invloed van de persoon die een fout maakt, hoe groter diens verantwoordelijkheid om ze te verbeteren. In werkelijkheid gebeurt veelal het omgekeerde: hoe hoger iemands status, bereik en invloed, hoe minder kans dat een fout wordt toegegeven. Denk bijvoorbeeld aan politici, professoren en andere gezaghebbende personen. Hopelijk denken de meesten niet dat ze onfeilbaar zijn, maar wenden ze onfeilbaarheid voor omdat ze vrezen dat het toegeven van een fout hun geloofwaardigheid zal aantasten. Dat valt te betreuren want op die manier bestendigen ze niet zelden misvattingen en vooroordelen.

 

 

 

Een recent voorbeeld. Op 9 november stuurde VRT NWS enkele foto’s rond van vernielingen van joods bezit tijdens de door nazi’s georganiseerde Reichskristallnacht (9-10 november 1938). De ‘nooit eerder geziene’ beelden waren recent verworven door Yad Vashem, het Israëlisch herdenkings- en herinneringsoord voor de Sjoa (Shoah). 

In het commentaar bij de foto’s meldde VRT NWS dat ‘Tienduizenden Joden toen al naar concentratiekampen werden gestuurd’ en dat ‘De Kristallnacht wordt beschouwd als het echte begin van de Holocaust…’  Dit is manifest onjuist. 

https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2022/11/09/foto-s-kristalnacht/?deliveryName=DM328327

 

Onder artikels op VRT NWS staat ‘Fout opgemerkt?’. Verdienstelijk, maar in mijn ervaring worden opmerkingen niet bepaald in dank afgenomen. Maar goed, ik reageerde toch nog eens, duidelijk makend dat ik gespecialiseerd ben in de geschiedenis van de nazikampen. Hieronder mijn reactie, die ik voor dit stukje verder aangevuld heb.

De Reichskristallnacht kwam er nadat de beschaafde wereld in juni 1938 op de conferentie van Evian had besloten géén asiel te verlenen aan nog meer joden uit Duitsland en Oostenrijk.

De anti-joodse gewelddaden in Duitsland begonnen op 7 november 1938, de dag dat Herschel Grynszpan in Parijs de derde secretaris van de Duitse ambassade Ernst vom Rath neerschoot. De in Duitsland geboren dader, een jood van Poolse herkomst, wou eigenlijk de Duitse ambassadeur doodschieten als ‘vergelding’ voor het feit dat nazi-Duitsland duizenden joden van Poolse afkomst uitzette richting Polen. Maar ook Polen wilde ze niet. Vijf- tot tienduizend joden zaten tot augustus 1939 in erbarmelijke omstandigheden in een niemandsland tussen beide landen (in september begon de Tweede Wereldoorlog). Onder deze joden zaten ook familieleden van de jonge Grynszpan. De nazi’s grepen het overlijden van Vom Rath op 9 november aan voor de novemberpogrom.

Deze Reichskristallnacht was geenszins het begin van de jodenuitroeiing. De twintig tot dertigduizend joden die toen in de concentratiekampen werden opgesloten, kwamen zo goed als allen binnen het jaar vrij en sommigen konden alsnog emigreren (joden die een toevluchtsoord vonden en bezittingen achterlieten konden tot oktober 1941 het Derde Rijk ontvluchten). Eind 1938 wilden de nazi’s de joden niet uitroeien, ze wilden ze kwijt. De Endlösung (Shoah, jodenmoord) begon midden 1941 met de inval in de Sovjet-Unie, meer dan acht jaar na het aan de macht komen van de nazi’s.

Met de Reichskristallnacht kwamen joden voor het eerst in hun kwaliteit van jood in concentratiekampen. Die waren vanaf het aan de macht komen van de nazi’s (maart 1933) overbevolkt door politieke tegenstanders van het nationaalsocialisme, communisten, sociaaldemocraten. De tijdelijke opsluiting van vele duizenden joden na Kristallnacht was een laatste drukkingsmiddel om het buitenland te dwingen joden op te nemen.

Tot daar de opmerking die ik aan VRT NWS stuurde, een opmerking die ik met nog meer informatie heb aangevuld. Twee dagen later bleek het ongewijzigd VRT-bericht het meest gelezen op die website. 

Tot vandaag (20 november) heb ik nog geen reactie gekregen van de VRT. Op 14 november corrigeerde Yad Vashem haar bericht over de nooit eerder geziene foto’s van de Kristalnacht. De foto’s, schrijven ze, waren al eerder gepubliceerd in een boek en een documentaire 

https://www.timesofisrael.com/yad-vashem-revises-claim-says-released-kristallnacht-photos-already-seen/

https://www.demorgen.be/nieuws/historische-foto-toont-enige-zwarte-man-in-kamp-dachau-de-congolese-belg-johny-voste-of-toch-niet~b745bc76/

 

 

 

 

 

 

Volledigheidshalve vermeld ik nog dat dit slechts één voorbeeld is. Een tiental dagen geleden stuurde ik een opiniestuk naar De Morgen waarin ik enkele onjuistheden in een artikel over een foto van de ‘enige zwarte in Dachau’ (eigenlijk een halfbloed) probeerde recht te zetten. Ook hierop kwam geen minste reactie. Besef ook dat kranten dagelijks vele tientallen opiniestukken toegestuurd krijgen en dat zij daaruit kiezen wat in hun kraam past.

Gepubliceeerd op het Salon van Sisyphus op 19.11.2020 en op De Wereldmorgen op 22 november onder de titel 'De Reichskristallnacht was niet het begin van de jodenuitroeiing'